02 jan SOCIALE WIJKTEAMS – NIEUWE HAARLEMMEROLIE?

Haarlemmerolie is een middel dat uit de zeventiende eeuw stamt. Het wordt al eeuwenlang aangeprezen omdat het tegen alle kwalen zou helpen. Op dezelfde wijze lijkt het of de sociale wijkteams in 2015 de panacee zijn voor alle problemen in het sociale domein. Laten we allereerst vaststellen dat ‘het’ sociale wijkteam niet bestaat. Wijkteams zijn er net zoveel varianten als er gemeenten in Nederland zijn, zo rond de 400. Per gemeente zijn andere keuzes gemaakt voor welke decentralisatie het wijkteam bedoeld is, hoe de teams zijn ingericht en wat de relatie tussen de gemeente en het wijkteam is.

Natuurlijk zijn er een aantal algemene criteria te benoemen over wat een wijkteam is. De VNG heeft het over een “een samenhangede aanpak van welzijn, ondersteuning, jeugd- en gezondheidszorg en arbeidsintegratie.” Ook wordt de term “integrale aanpak” veel gebruikt. Maar er leven nog wel veel vragen over?inrichting, aansturing en bekostiging van de wijkteams. Een meta-analyse naar de effectiviteit van sociale wijkteams in vergelijking tot de ‘oude’ manier van werken levert als conclusie op: “Het kan beter en goedkoper…….mits hier gericht op wordt gestuurd.” (LPBL, 2014).

Sturing is dus de essentie voor de te realiseren effecten….. Over een ‘open deur’ gesproken. We kunnen rustig concluderen dat de beoogde resultaten van het werken met wijkteams in dit stadium grotendeels politiek wishfull thinking is. Er is simpelweg geen alternatief voor handen. Of het echt gaat werken in elk van die gemeenten hangt af van een eenduidige visie op de doelstellingen van het wijkteam en een daarbij passende inrichting van het lokale sociale domein: een goede verbinding tussen de eindverantwoordelijke gemeenteraad, college en ambtelijk apparaat, de professionals in de wijkteams die geleerd hebben hoe je gedrag van cliënten beïnvloedt en de burger die bereid is om verantwoordelijkheid te dragen voor zijn eigen zorg en welzijn.

In Enschede hebben we dat gedaan door te werken aan een bijzonder samenwerkingsverband tussen gemeente en wijkteams. Een samenwerking waarbij het niet mogelijk is om, als het fout gaat, te wijzen naar de ander. De gemeente is verantwoordelijk voor de financiën, zowel voor de bemensing van de wijkteams als voor de inkoop van gespecialiseerde zorg, de wijkteam organisatie voor de professionals en de kwaliteit van de ondersteuning. Door de sterke verbinding zijn ze gezamenlijk verantwoordelijk voor de kwaliteit van ondersteuning aan en activering van burgers.

Paul Roessen is mede ontwikkelaar van de Wijkteam aanpak in Enschede